Zorginhoudelijke indicatoren

Een professioneel beeld

In de zorg binnen verpleeghuizen zijn er vier thema’s waarover zeker moet worden gerapporteerd. Dit zijn:

• Medicatieveiligheid
• Decubituspreventie (het voorkomen van doorliggen)
• Het gemotiveerd gebruik van vrijheid beperkende maatregelen
• Het vooruitkijken naar het verloop van het ziekteproces. Waarbij bewoner, familie, arts en zorg samen keuzes bespreken en vastleggen.

Deze thema’s zijn van belang omdat dit thema’s zijn die over de verschillende onderdelen van het zorgproces wat zeggen. In totaal geeft dit een beeld van de kwaliteit van de zorgverlening vanuit het professionele perspectief.

Wij vinden het belangrijk om zicht te hebben op de kwaliteit van zorg, maar wel op zo’n manier dat onze professionals geen extra administratieve handelingen hoeven te verrichten. We kiezen daarom bewust om niet aan alle basisindicatoren uit het kwaliteitskader te voldoen, zolang we dit niet uit de zorg- of behandeldossiers kunnen halen. Wel scholen we aandachtsvelders twee keer per jaar. Deze aandachtsvelders hebben we voor de thema’s: probleemgedrag, medicatieveiligheid, decubitus en hygiëne. Elk thema heeft daarnaast een seniorteamverpleegkundige die de inhoud bewaakt en borgt dat het thema voldoende aandacht krijgt in de teams.

De risico’s verkleinen

In 2017 hebben we het digitaal aftekenen van medicatie ingevoerd. Hiermee hebben we twee risico’s in dit proces verkleind. In de eerste plaats wordt medicatie tijdig aangereikt, omdat het systeem een signaal geeft als de medicatie niet tijdig is geregistreerd.

In de tweede plaats worden veranderingen in het voorschrijven van de arts direct verwerkt op de toedieningslijst. Er zijn ook foto’s van de bewoners in het systeem opgenomen, zodat de kans nog kleiner is dat men zich vergist.

Minder medicatiemomenten

Voor 2018 hebben we op een locaties het aantal standaard uitgiftemomenten per dag kunnen verkleinen van vier naar drie keer per dag. We gaan in 2019 hiermee verder om per locatie te bepalen of dit wenselijk is. Gemakshalve zou dit een verkleining van het risico van 25% kunnen geven.

Alle bewoners van Sensire Wonen met Zorg gebruiken medicatie, deze medicatie wordt voorgeschreven door de huisarts of door de specialist ouderengeneeskunde. Er wonen gemiddeld 500 mensen bij Sensire. Als we uitgaan van twee keer per dag hebben we het over 1000 medicatie-toedieningen per dag, dit zijn er 30.000 per maand.

De apotheker en de arts evalueren twee keer per jaar voor elke bewoner de medicatie die wordt voorgeschreven. Alle medicatie voor de bewoners wordt door de apotheek in een ‘medicatie doseer systeem’ aangeleverd. Dit betekent dat de apotheek de eerste controle al heeft gedaan: Het juiste medicijn, de juiste dossering, het juiste tijdstip.

De tweede controle wordt door de verzorgende of verpleegkundige uitgevoerd voordat het medicijn wordt aangereikt of toegediend. Incidenten worden in de teams besproken en eventuele leerpunten worden opgenomen in het jaarplan per team of het jaarplan medicatieveiligheid.

Bij medicatie waarbij de apotheek niet de eerste controle kan uitvoeren, bijvoorbeeld omdat deze medicatie word geleverd in de vorm van een injectie, wordt de tweede controle uitgevoerd door een collega.

Individuele aandacht

Decubitus, ofwel doorliggen, is een verzamelnaam voor drukplekken op het lichaam die tot letsel kunnen leiden. Mensen die bedlegerig zijn, zijn er gevoelig voor, maar het kan bijvoorbeeld ook voorkomen bij mensen die in en rolstoel zitten. Het letsel is er in verschillende gradaties, variërend van rode plekken tot wonden.

Bij alle bewoners van Sensire wordt het risico op decubitus beoordeeld en worden er zo nodig preventieve maatregelen genomen. Dit is onderdeel van het standaard zorgproces.

In die gevallen waarbij decubitus een risico is, worden materialen ingezet om het ontstaan van wonden te voorkomen. Daarnaast is er aandacht voor het beweegpatroon van de bewoner, zo nodig ook ’s nachts in de vorm van wisselligging.

Goede, gezonde voeding leidt tot een kleiner risico op wonden ten gevolge van decubitus. Ook bepaalde medicatie kan een negatieve invloed hebben op het ontstaan van decubitus. Ook hier is extra aandacht voor per individuele bewoner.

Bij Sensire is bij 38 procent van de bewoners sprake van een verhoogd risico voor decubitus. Wij nemen dan extra maatregelen om dit risico te beperken. In 2018 hebben we de kennis over decubitus in de teams verhoogd door praktische scholing. Dit resulteerde met name in een kostenbesparing van hulpmiddelen, omdat evaluatie vaak niet tijdig plaatsvond. En daarnaast leverde het op dat wisselligging of afwisselen van houding vaker wordt toegepast. Zo kan het enorm helpen als een bewoner in de middag even gaat liggen op bed.

Als het anders onveilig wordt

Vrijheid beperkende maatregelen worden binnen Sensire in beginsel niet toegepast. Alleen als er geen andere mogelijkheden zijn, kunnen middelen worden ingezet die invloed hebben op de persoonlijke vrijheid van mensen. En alleen om de bewoner of anderen te beschermen en de veiligheid van de bewoner en diens omgeving te vergroten. Het afgelopen jaar hebben we nieuwe bedden geïntroduceerd op alle woningen met deelbare bedhekken. Hierdoor behoudt de bewoner de houvast van het hek, maar ook de vrijheid om op elk moment het bed uit te kunnen.

De wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) geeft kaders voor het inzetten van vrijheid beperkende maatregelen. De wet BOPZ is in doorontwikkeling naar de wet Zorg en Dwang, maar dat proces is nog niet afgerond.

In de wet BOPZ zijn diverse maatregelen aangemerkt als vrijheid beperkend. Voorbeelden van middelen die de vrijheid beperken zijn het voorzetblad op een rolstoel, of een volledig bedhek. Soms zijn er middelen in te zetten die eenzelfde effect hebben, maar de vrijheid niet of minder beperken, zoals camera’s of bewegingssensoren.

Bij een sensor, camera of GPS-armband spreekt de wet echter ook van vrijheidsbeperking. Men zou ook kunnen zeggen dat hier de bewegingsvrijheid wordt verruimd, maar de privacy wordt verminderd. De afweging van middelen moet in elk individueel geval worden gemaakt. Bij Sensire zien we wel een verschuiving van beperkende maatregelen naar middelen die de vrijheid juist verhogen.

De inzet van vrijheid beperkende middelen wordt periodiek gerapporteerd. In de eerste helft van 2018 werden bij ongeveer 65 procent van de bewoners met dementie maatregelen ingezet om de veiligheid te bevorderen. 2 procent van deze maatregelen betrof de noodzaak om middelen in te zetten die de vrijheid ernstig beperken.

Blijvend in gesprek

Niet altijd zijn wij en de familie van de bewoner ons bewust van het beperken van vrijheid en de risico’s of de ontregeling die dit teweeg kan brengen, zeker bij mensen die, al dan niet tijdelijk, verward zijn. Technisch is het plaatsen van een rolstoel op de rem bij een tafel of het omhoog zetten van bedrekken al een vrijheidsbeperking.

Het gesprek hierover en de aandacht hiervoor in de overleggen met de bewoner, de familie en de betrokken behandelaren en zorgmedewerkers is daarom zeer belangrijk. Afspraken voor deze middelen worden dan ook altijd expliciet in het zorgdossier van de bewoner vermeld en steeds samen geëvalueerd.

In 2018 was er naast de benoemde acties onder het hoofdstuk ‘incidenten’ ook aandacht voor het vernieuwen van de scholing BOPZ en het verbeteren van de BOPZ aanvraag voor opname. Het kwam nog te vaak voor dat bewoners kwamen wonen zonder BOPZ die dit wel nodig hadden.

De keuzes vastleggen

In het individuele zorgdossier van elke bewoner is opgenomen wat er van de medewerkers van Sensire wordt verwacht bij een acute situatie, zoals een infectie, een bloeding of een hersen- of hartinfarct. Echter, dit is een uitvloeisel van een gesprek dat gaat over de fase van het leven waarin de mensen bij Sensire komen wonen.

In veel gevallen is er al een lang ziekteproces thuis doorlopen en is er berusting in het feit dat ouder worden in veel gevallen wordt vergezeld door kwalen of ziekten. De keuzes die bewoners en hun naasten daarin maken worden daarom zo specifiek mogelijk vastgelegd in het behandeldossier Ysis. Streven is om dit bij opname vast te leggen, maar in ieder geval binnen 6 weken na opname.

Handelen naar de afspraken

Binnen de verschillende woongroepen van Sensire wordt het leven van elke individuele bewoner zo goed mogelijk gevolgd. Er wordt op basis van de afspraken met de bewoner en zijn familie gehandeld. Vaak zijn er ook afspraken over het wel of niet medische behandeling in een ziekenhuis. Hiermee wordt voorkomen dat als de eigen arts niet aanwezig is, de bewoners toch naar het ziekenhuis wordt gestuurd.

In die gevallen waarin een acute opname nodig is, is er veelal sprake van een acute medische situatie waarin de inzet van de medische specialistische beoordeling noodzakelijk is. Waar nodig en mogelijk gaan we die inzet in onze woonlocaties uitbreiden.

Monitoring

Naast de vier basisindicatoren uit het kwaliteitskader besteden we binnen Sensire Wonen met Zorg ook veel aandacht aan het thema hygiëne. De infectiepreventiecommissie heeft in 2018 een nieuw scholingsprogramma geïntroduceerd waarbij alle aandachtsvelders een intensieve scholing volgen. Doel hiervan is dat zij in hun team de aandacht voor het thema kunnen vasthouden. In de kwartaalrapportage van kwartaal 4 2018 is uitvraag gedaan op dit thema. Hieruit zijn verbeterpunten gekomen op het gebied van gedrag. Zo zijn behandelaren vaak niet op de hoogte van de afspraken rondom hygiëne en ervaren aandachtsvelders moeilijkheden met het aanspreken van collega’s.

Overzicht uitbraken Infecties met sluiting afdelingen Sensire 2018