Zorginhoudelijke indicatoren

De thema's

Een professioneel beeld

Sensire vindt het belangrijk om zicht te hebben op de kwaliteit van zorg, maar wel op zo’n manier dat onze professionals geen extra administratieve handelingen hoeven te verrichten. We kiezen daarom bewust om niet apart alle basisindicatoren uit het kwaliteitskader te registreren, zolang dit niet gemakkelijk uit de zorg- of behandeldossiers te halen is. Wel scholen we aandachtsvelders twee keer per jaar. Er zijn aandachtsvelders voor onder andere de thema’s: probleemgedrag, medicatieveiligheid, decubitus en hygiëne. Elk thema heeft daarnaast een senior teamverpleegkundige die de inhoud bewaakt en borgt dat het thema voldoende aandacht krijgt in de teams.

Kwaliteitsindicatoren

Jaarlijks rapporteert Sensire over de kwaliteitsindicatoren. De verplichte indicatoren zijn:

• Gezamenlijke afspraken over behandeling rond het levenseinde (Advanced Care Planning)
• Aandacht voor eten en drinken
• Bespreken medicatiefouten in team (Medicatieveiligheid)
• Daarnaast is er in overleg met cliëntenraad en zorgprofessionals (regie- en senior teamverpleegkundigen en behandelaren) gekozen voor twee extra indciatoren:
• Casuïstiekbespreking decubitus op afdeling (Decubituspreventie)
• Werken aan vrijheidsbevordering (Vrijheid en veiligheid)

Decubitus is door Sensire niet eerder als indicator gekozen. Sensire wil aan dit onderwerp meer aandacht besteden en de meting over 2021 helpt een beeld vormen waar de hele klantlijn Wonen met Zorg nu staat om van daaruit te bekijken of en welke acties nodig zijn. De indicator Werken aan vrijheidsbevordering sluit goed aan bij de ambitie om binnen Sensire breder te kijken naar de Wet zorg en dwang, met ‘vrijheid’ en ‘ruimte voor dementie’ als uitgangspunt.

Advanced Care Planning

De keuzes vastleggen en uitvoeren

Binnen Sensire zijn wij ons bewust van de mogelijke impact van veranderingen in de gezondheid van onze bewoners. In veel gevallen is er al een lang ziekteproces thuis doorlopen en is er berusting in het feit dat ouder worden in veel gevallen wordt vergezeld door kwalen of ziekten. Deze verandering kan betekenen dat de laatste levensfase ingeleid wordt. De specialist ouderengeneeskunde van Sensire gaat samen met de bewoner in gesprek om de impact te bespreken en samen doelen van zorg en behandeling af te stemmen. De keuzes die bewoners en hun naasten daarin maken over het behandelen van ziekte, ziekenhuisopname en over reanimatie worden zo specifiek mogelijk vastgelegd in het behandeldossier. Bij locaties waar Wlz zonder behandeling wordt aangeboden zoeken wij hierin de samenwerking met de huisarts.

In het individuele bewonersdossier is opgenomen wat er van de medewerkers van Sensire wordt verwacht bij een acute situatie, zoals een infectie, een bloeding of een hersen- of hartinfarct. Streven is om dit bij inhuizing vast te leggen, maar in ieder geval binnen 6 weken na de inhuizing. Er wordt op basis van de afspraken met de bewoner en zijn familie gehandeld. Vaak zijn er ook afspraken over het wel of niet medisch behandelen in een ziekenhuis. In die gevallen waarin een acute ziekenhuisopname nodig is, is er veelal sprake van een acute medische situatie waarin de inzet van de medische specialistische beoordeling noodzakelijk is. Periodiek evalueert de arts of verpleegkundig specialist deze beslissingen met de bewoner.

Aandacht voor eten en drinken

Door verhuizing naar een verpleeghuis kan de eetlust verminderen. Goed en voldoende eten en drinken is belangrijk voor de conditie, weerstand, autonomie en het welzijn van onze bewoners. Het is ons streven om de voedselvoorkeuren van al onze bewoners regelmatig te bespreken en vast te leggen. Het gaat hierbij zowel om voorkeuren voor bepaald eten of drinken, als voorkeuren rondom het aanbieden hiervan. Er wordt eveneens aandacht aan dit thema besteed in de CERES-vragenlijst. Op steeds meer locaties wordt bovendien vers gekookt. Ook worden er regelmatig voedingsspreekuren georganiseerd met de diëtist/logopedist.

Medicatieveiligheid

De risico’s verkleinen

In 2017 is gestart met het digitaal aftekenen van medicatie. In december 2020 is het digitaal aftekenen in Medimo uitgebreid op de locatie de Pelgrim, bij bewoners die medicatie via de lokale apotheek verstrekt krijgen. Zo ook in 2021 bij locatie Grotenhuis en het Wehmepark. Dit verkleint twee risico’s in dit proces. In de eerste plaats wordt medicatie tijdig aangereikt, omdat het systeem een signaal geeft als de medicatie niet tijdig is geregistreerd. In de tweede plaats worden veranderingen in het voorschrijven van de arts direct verwerkt op de toedieningslijst. Er zijn ook foto’s van de bewoners in het systeem opgenomen, zodat de kans nog kleiner is dat men zich vergist.

Controles van medicatie

De apotheker en de arts evalueren twee keer per jaar voor elke bewoner de kritische medicatie die wordt voorgeschreven. Alle medicatie voor de bewoners wordt door de apotheek in een ‘medicatie doseersysteem’ aangeleverd. Dit betekent dat de apotheek de eerste controle al heeft gedaan: het juiste medicijn, de juiste dosering, het juiste tijdstip. Zoveel mogelijk medicatie wordt op voorschrift in dit systeem aangeleverd.

De tweede controle wordt door de verzorgende of verpleegkundige uitgevoerd voordat het medicijn wordt aangereikt of toegediend. Incidenten worden in de teams besproken en eventuele leerpunten worden opgenomen in het jaarplan per team of het jaarplan medicatieveiligheid.

Bij medicatie waarbij de apotheek niet de eerste controle kan uitvoeren, bijvoorbeeld omdat deze medicatie wordt geleverd in de vorm van een injectie, wordt de tweede controle uitgevoerd door een collega.

De kwaliteit van het proces medicatieveiligheid

Omdat medicatie over veel schijven gaat, is het van belang om hierover met elkaar goed het gesprek aan te gaan en medewerkers te scholen waar dat nodig is. Zo kunnen we de kwaliteit van het proces medicatieveiligheid borgen en verbeteren waar nodig.

In het derde kwartaal van 2021 heeft er een scholing plaatsgevonden voor de aandachtsvelders medicatieveiligheid in regio Doetinchem. De onderwerpen uit de audits werkvoorraad en afdelingsvoorraad van afgelopen periode werden besproken. De scholing heeft het proces medicatieveiligheid verhelderd en verkleint de risico’s op een onjuiste manier van werken. De aandachtsvelders hebben na de scholing het eigen team geïnformeerd.

Daarnaast vindt er, in Doetinchem, elke maand een overleg plaats tussen de relatiemanager van de Verpakapotheek en de twee werkgroepleiders medicatieveiligheid. Hierin worden thema’s besproken die bijdragen aan de verbetering van het gehele proces. In regio Zutphen is een vergelijkbaar overleg met apotheek Medigoed.

Sensire heeft de afspraak dat er tweejaarlijks een overleg plaatsvindt met de Verpakapotheek om de dienstverlening te bespreken en waar mogelijk te verbeteren. Er heeft vier keer per jaar een overleg plaatsgevonden met een afvaardiging van de aandachtsvelders (één per cluster), de werkgroepleiders, één arts, de apotheker, de relatiemanager van de apotheek en een applicatiebeheerder ICT-medewerker. Doelstelling voor dit overleg is om met de verschillende disciplines terug te blikken op het afgelopen kwartaal en toe te zien op de toepassing van en advisering over het geneesmiddelendistributiesysteem en het medicatiebeleid in de breedste zin van het woord. Uiteindelijk willen we de behandeling van een bewoner bevorderen.

Jaarlijks worden er op elke afdeling geaudit door de Verpakapotheek om de kwaliteit te borgen. In verband met corona is het afgelopen jaar op enkele afdelingen een audit op afdelingsvoorraad geweest en op alle locaties de werkvoorraad geaudit. Medigoed is eind 2021 weer gestart met de medicatie-audit voor de locaties in Zutphen en Lochem. Vanwege oplaaiende corona, is deze audit begin 2022 afgerond. Op de Enk en Olypoort (Wlz zonder behandeling) hebben de regieverpleegkundigen onderling medicatie-audits uitgevoerd en vindt er periodiek afstemming plaats met de betreffende apotheken of apotheekhoudende huisartsen.

In 2021 is een start gemaakt met de aanbesteding voor een nieuw contract met de apotheken, met als wens om te komen tot één apotheek voor geheel Wonen met Zorg.

Decubituspreventie

Decubitus, ofwel doorliggen, is een verzamelnaam voor drukplekken op het lichaam die tot letsel kunnen leiden. Mensen die bedlegerig zijn, zijn er gevoelig voor, maar het kan bijvoorbeeld ook voorkomen bij mensen die in een rolstoel zitten. Het letsel is er in verschillende gradaties, variërend van rode plekken tot wonden. Bij alle bewoners van Sensire wordt het risico op decubitus beoordeeld en worden er zo nodig preventieve maatregelen genomen. Dit is onderdeel van het standaard zorgproces.

De wondverpleegkundigen verzorgen continu ‘bedside teaching’ en geven gevraagd of ongevraagd advies, informatie en instructie aan de zorgteams. Als zij door een zorgteam ingeroepen worden, beoordelen ze in hoeverre er voldoende aan decubitus- en smetpreventie is of wordt gedaan en ondersteunen het team waar nodig daarbij.

In die gevallen waarbij decubitus een risico is, worden materialen ingezet om het ontstaan van wonden te voorkomen. Daarnaast is er aandacht voor het beweegpatroon van de bewoner, zo nodig ook ’s nachts in de vorm van wisselligging.

Goede, gezonde voeding leidt tot een kleiner risico op wonden ten gevolge van decubitus. Ook bepaalde medicatie kan een negatieve invloed hebben op het ontstaan van decubitus. Ook hier is extra aandacht voor per individuele bewoner.

Vanuit Sensire is een decubituscommissie aangesteld die doorlopend aandacht besteed aan dit thema. Zo zijn er scholingen georganiseerd over preventieve maatregelen die decubitus kunnen voorkomen.

Vrijheid en veiligheid

Wet zorg en dwang

Onvrijwillige zorg wordt binnen Sensire in beginsel niet toegepast. We hanteren dan ook de visie vrijwillige zorg, tenzij. Alleen als er geen andere mogelijkheden zijn, kunnen vrijheidsbeperkende middelen worden ingezet die invloed hebben op de persoonlijke vrijheid van mensen. En alleen om de bewoner of anderen te beschermen en de veiligheid van de bewoner en diens omgeving te vergroten.

De Wet zorg en dwang regelt de voorbereiding, besluitvorming, uitvoering en beëindiging van onvrijwillige zorg en de rechtspositie van de cliënt. De wet stelt de cliënt en zijn zorgbehoefte voorop. Binnen Sensire is sinds de overgang van de Bijzondere Opnemingen Psychiatrisch Ziekenhuis (BOPZ) naar de Wet zorg en dwang (Wzd) veel aandacht geweest voor de borging van de nieuwe wet. Zo zijn er, naast de reguliere MDO’s (multidisciplinair overleg) en gedragsspreekuren, cliëntvertrouwenspersonen (CVP’s) en Wzd-functionarissen aangesteld en worden er regelmatig casuïstiekbesprekingen met de psychiater georganiseerd.

Een belangrijk onderdeel van de Wzd is om te reflecteren op en te leren van de toepassing van onvrijwillige zorg en hoe je als organisatie omgaat met vrijheid en veiligheid. Deze reflectie, waarbij wij ons mede laten leiden door data, vindt binnen Sensire doorlopend plaats. De belangrijkste bevindingen zijn hieronder weergegeven. De volledige analyse over onvrijwillige zorg in 2021 is terug te vinden in bijlage 1.

Reflecteren en leren

In de afgelopen twee jaar heeft het Sensire brede kernteam Wzd gewerkt aan de invoering van de eisen die de Wzd stelt. Dit is gebeurd op basis van de visiedocumenten die al voor de fusie door Sutfene en Sensire in een gezamenlijk project zijn opgesteld. Met zowel een fusie, de krappe bezetting in de medische dienst, als verschillende coronagolven is dat een hele taak geweest, toch is er een belangrijke basis gelegd.

Binnen alle locaties is het bewustzijn op het belang van persoonlijke vrijheid voor mensen met dementie aanwezig. Echter, we zien dat er in de werkzaamheden die er nu liggen, verschillende klantlijnspecifieke taken zijn die eigen aandacht en concrete acties vragen. De eerste stap bestaat uit het herschrijven van het huidige proces en benoemen van de knelpunten. Informatie over het voorkomen (prevalentie) vormt hierbij een van de basiselementen om te kunnen leren waarom onvrijwillige zorg wordt ingezet en hoe dit dus voorkomen kan worden.

In het laatste half jaar van 2021 hebben 101 unieke bewoners onvrijwillige zorg ontvangen waarbij 150 vormen van onvrijwillige zorg zijn ingezet. Inmiddels zijn meer dan tweederde van de maatregelen niet langer actief. De meeste maatregelen hadden/hebben betrekking op het beperken van de bewegingsvrijheid (51%) of het toedienen van medicatie (32%).

Er zijn geen maatregelen geregistreerd in de categorieën onderzoek aan kleding of lichaam, onderzoek van woon/verblijfruimte, controle op aanwezigheid van gedragsbeïnvloedende middelen en beperken van het recht op ontvangen van bezoek.

Verschillen tussen afdelingen en locaties zijn meerledig en hebben te maken met het niveau van scholing en ervaring van de medewerkers, de aandacht van de regie- of seniorverpleegkundige voor dit onderwerp, de bezetting van de afdeling en of de behandelend arts/ VS betrokken is op het thema, bijvoorbeeld vanuit de rol als Wzd-functionaris. Logischerwijs is de inzet van onvrijwillige zorg op specialistische PG afdelingen het hoogst. Er wordt inmiddels een breed scala aan maatregelen ingezet om onvrijwillige zorg terug te dringen, zoals onder andere:

• opleiding en scholing in teams, indien mogelijk klinische lessen op afdeling
• scholing in de vorm van u woont nu hier
• scholing over dementie, delier, gedragsproblemen
• implementatie / toepassen van gedragsspreekuren
• organiseren van MDO
• de inzet psychosociale interventies als muziektherapie
• de inzet (gz)psychologen en ouderenpsychiaters

Niet altijd zijn medewerkers en de familie van de bewoner zich bewust van het beperken van vrijheid en de risico’s of de ontregeling die dit teweeg kan brengen, zeker bij mensen die, al dan niet tijdelijk, verward zijn. Technisch is het wegleggen van de afstandsbediening van de televisie, het plaatsen van een rolstoel op de rem bij een tafel of het omhoog zetten van bedrekken al een vrijheidsbeperking. Hier probeert Sensire binnen de organisatie steeds meer bewustzijn voor te creëren. De verwachting is dan ook dat de hoeveelheid onvrijwillige zorg in 2022 hoger zal uitvallen doordat er steeds vaker (volledig) wordt gerapporteerd.

Naast het creëren van meer bewustzijn wordt in 2022 ingezet op meer duidelijkheid rondom taken en verantwoordelijkheden van diverse betrokkenen en de groei en taakvolwassenheid hierin. Hierbij willen we het verpleegkundig domein een prominentere rol toebedelen. Verbeteracties rondom onvrijwillige zorg moeten dan ook meer gaan voortkomen uit teamspecifieke jaarplannen. Daarom zal intern eveneens worden toegewerkt naar een analyse op afdelingsniveau.

In 2021 is veel aandacht geweest voor probleemgedrag en het hierover leren van elkaar. Regelmatig worden gedragscoaches ingezet om teams te ondersteunen in de omgang met probleemgedrag. Locatie de Boomgaard in Doetinchem biedt een gespecialiseerde woonomgeving aan mensen met (ernstige) gedragsproblemen. De zorgteams van deze locatie zijn expert op het gebied van gedragsproblematiek. De kennis en ervaring draagt bij aan een gerichte aanpak voor de individuele bewoner. Daarnaast wordt de kennis ook ingezet op andere afdelingen binnen Sensire waar nodig. Locatie de Boomgaard beschikt over een IBS opnamemogelijkheid, evenals de locatie Hofpoort in Zutphen. In 2021 telde Sensire in totaal 20 IBS opnames op deze locaties.

Ruimte voor dementie

Geïnspireerd door een werkbezoek aan Frankfurt in juni 2018, waar duidelijk werd dat het in Duitsland bij wet al een jaar of tien niet meer is toegestaan om mensen met dementie op een gesloten afdeling te laten verblijven, zet Sensire al enkele jaren in op ruimte voor dementie.

In 2021 is Sensire ook in de regio Doetinchem met de kennis uit regio Zutphen-Lochem verder aan de slag gegaan met ruimte voor dementie binnen heel Sensire. Het is opgenomen in de jaarplannen van elke locatie. Er is een projectplan en draaiboek geschreven rondom het proces ‘openen van de deuren voor mensen met dementie’. Elke locatie kan hiermee werken en zijn eigen invulling aangeven. Het is namelijk van groot belang, blijkt uit ervaring, dat elke locatie zijn eigen proces doormaakt.

In gesprek gaan met medewerkers, naasten, de buurt en bewoners zelf is hierbij essentieel. Elke locatie heeft zijn eigen uitdagingen qua fysieke omgeving. In Zeddam is in 2021 een start gemaakt met het proces tot het openen van de deuren. In mei 2022 zal deze locatie open gaan. Ook is afgesproken om in 2022 op meerdere locaties waar de deur nog niet open is, dit proces in te gaan. Hiervoor is een grote cultuurverandering nodig waarbij angst en verantwoordelijkheid een grote rol spelen. Het openen van de deuren vraagt om een verandering in mindset van alle betrokkenen rondom onze bewoners. Daarom worden er bijeenkomsten georganiseerd om collega’s, naasten en de buurt te informeren.

Op een aantal locaties is door corona besloten om de deuren juist dicht te doen in 2021. Het sluiten van tussendeuren en het maken van geïsoleerde plekken was om besmettingen tegen te gaan. Ook de buitendeuren zijn om deze reden op verschillende plekken weer gesloten. Hierover zijn gesprekken gevoerd met naasten, bewoners en medewerkers. In 2022 worden de deuren, indien corona afneemt, geopend.

Hygiëne en Infectiepreventie

Monitoring

Naast de verplichte en keuze kwaliteitsindicatoren besteedt Sensire binnen Wonen met Zorg ook veel aandacht aan hygiëne en infectiepreventie. De aandachtsvelders hygiëne in de teams spelen hierin een belangrijke rol. Er is aandacht geweest om hen beter in hun rol te zetten. Dit is gedaan door de aandachtsvelders bij elkaar in het team een audit te laten uitvoeren. Ook is er voor de aandachtsvelders een themamiddag georganiseerd waar met name gesproken is over corona en hoe daarmee om te gaan op het gebied van hygiëne. Cruciaal is de ondersteuning door de coördinerend verpleegkundige om de rol als aandachtsvelder in het team goed op te kunnen pakken. Monitoring zoals in 2020 heeft zich in 2021 voortgezet waarbij veel acties in teken van corona stonden.

Concrete acties

• In 2021 zijn de basisscholingen voor nieuwe aandachtsvelders hygiëne weer gestart. Voor bestaande aandachtsvelders was er een themamiddag om hun kennis op te frissen.
• In vier teams heeft in 2021 een hygiëne audit plaatsgevonden.
• In 2021 is een waaier geïntroduceerd die samengesteld is met de deskundige infectiepreventie (DIP) en facilitaire dienst die nu gebruikt wordt door het schoonmaakbedrijf HAGO. Hierin is te raadplegen hoe te handelen bij verschillende infectieziektes, handhygiëne, gebruik van persoonsbeschermende middelen (PBM), reinigen en eindschoonmaak van kamers.
• Een verbetering van dienstverlening en hygiëne is de frequentie van linnenverzorging die nu op alle locaties minimaal twee keer per week plaatsvindt. Op grote locaties zelfs drie keer.

Sensire kent een Infectie Preventie Commissie (IPC) die vier keer per jaar bij elkaar komt. In de IPC is de samenwerking opgezocht tussen IPC Noord, Zuid en Zorg Thuis. Hierdoor is er nu één commissie gevormd die bestaat uit een multidisciplinair team om beleid te maken op infectie preventie. Ook de DIP’ers van de ziekenhuizen waar Sensire het meest mee in contact staat (Gelre Ziekenhuis en Slingeland Ziekenhuis) maken bij toerbeurt deel uit van de IPC.

Corona

Naast de reguliere IPC is er het afgelopen jaar wekelijks overleg geweest met de verschillende disciplines en klantlijnen in het kernteam corona. De maatregelen van het RIVM, Actiz en Verenso werden, en worden nog steeds, hierin geraadpleegd om de kwaliteit van zorg te kunnen waarborgen en tegelijkertijd de ruimte voor persoonlijk contact op te zoeken. Door corona is dit jaar veel geleerd over hygiënisch werken en preventie van infectie-uitbraken. Er is onder andere een routemap en een handboek corona ontworpen. De routemap biedt een compact overzicht over alle maatregelen die we nemen. Het vertelt de medewerkers welke maatregelen er voor ieder thema gelden voor de fase waarin we zitten. Van regels rondom bezoek tot en met behandelingen van de pedicure. In het handboek corona zijn werkwijzen en werkinstructies bijeengebracht, hetgeen heeft bijgedragen aan een afname van het aantal separate werkinstructies, wat erg overzichtelijk is voor onze teams.

Sensire maakt in nauwe afstemming met de cliëntenraad keuzes in de wijze waarop het landelijk beleid wordt uitgevoerd, de balans zoekend tussen vrijheid/contact en veiligheid, om te komen tot een goede afweging tussen de risico’s en kwaliteit van leven van de bewoners.